Skip to content 
Kwestie bezpieczeństwa pożarowego budynków reguluje przede wszystkim rozporządzenie w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Kluczowymi kwestiami, które projektant musi wziąć pod uwagę projektując budynek, to klasa ZL, PM lub IN, czyli podział budynków ze względu na bezpieczeństwo pożarowe oraz ich wymagana odporność pożarowa (A do E) zależna od wysokości. Z kolei na etapie użytkowania budynku za bezpieczeństwo przed zagrożeniem pożarowym odpowiada osoba fizyczna lub prawna użytkująca budynek.
Bezpieczeństwo przeciwpożarowe
Bezpieczeństwo przeciwpożarowe jest pojęciem wieloaspektowym. Obejmuje zarówno kwestie zapobiegania powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożaru na etapie projektowania budynków i wyboru materiałów oraz rozwiązań technicznych, jak i zapewnienia ram prawnych i organizacyjnych oraz wskazania osób odpowiedzialnych za ich realizację. Jeśli chodzi o bezpieczeństwo pożarowe budynków, to na etapie projektowania podstawą są warunki techniczne oraz normy techniczne, za których realizację odpowiada projektant, inwestor oraz osoby dokonujące odbioru. Normy krajowe są też zharmonizowane na poziomie przepisów europejskich. Z kolei na etapie użytkowania budynku, obowiązek zabezpieczenia przed zagrożeniem pożarowym spoczywa na osobie fizycznej, prawnej, organizacji lub instytucji korzystająca z budynku.
Warunki techniczne bezpieczeństwo pożarowe
Kwestie ochrony przeciwpożarowej reguluje Rozporządzenie w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów i terenów z 2010 r. Natomiast dla projektowania budynków podstawą prawną określającą bezpieczeństwo pożarowe jest Ustawa z 1994 r. z późniejszymi zmianami Prawo Budowlane oraz wynikające z niej rozporządzenie wykonawcze z 2002 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.
Oprócz stanowiących podstawę ogólną aktów prawnych, projektanci korzystają ze szczegółowych norm technicznych wydawanych przez Polski Komitet Normalizacyjny, zgodnie z normami europejskimi. Najważniejszą z nich jest seria norm europejskich EN 13501-1 i -2. Dotyczą one klasyfikacji zachowania wyrobów budowlanych w warunkach pożaru oraz czasu trwania odporności ogniowej. Skupiają się one na nośności konstrukcji i rozprzestrzenianiu ognia.
Na rynku działają wyspecjalizowane firmy doradcze, kompleksowo świadczące usługi pozwalające dostosować się do norm bezpieczeństwa pożarowego. Istnieją też kalkulatory do obliczania szczegółowych parametrów przeciwpożarowych przy doborze materiałów i elementów budowlanych, okresowej kontroli systemów przeciwpożarowych oraz przeprowadzania ćwiczeń ewakuacji i wdrożenia odpowiednich systemów oznaczeń przeciwpożarowych.
Bezpieczeństwo przeciwpożarowe w budownictwie
Na podstawie klasy oraz innych parametrów budynku jak np. jego wysokość, projektant w zgodzie z przepisami stosuje następujące zabezpieczenia przeciwpożarowe.
Do zabezpieczeń pasywnych możemy zaliczyć między innymi:
- impregnacja przeciwogniowa konstrukcji i więźby dachowej,
- zabudowy przeciwogniowe i przegrody pożarowe,
- zabezpieczenia systemów technicznych,
- ściany i drzwi przeciwogniowe oddzielające strefy budynku.
Z kolei do aktywnych zabezpieczeń pożarowych możemy zaliczyć np.:
- instalacje sygnalizacji pożaru,
- stałe urządzenia gaśnicze,
- systemy zraszaczy,
- systemy hydrantowe,
- systemy i urządzenia oddymiające.
Dodatkowo, dla budynków użyteczności publicznej (ZL III) np. zakład pracy, czy szkoła oraz zamieszkania zbiorowego (ZL V) np. hotel, akademik oraz inwentarskich, gdy istnieje zagrożenie wybuchem, kubatura przekracza 1.000 m3 (budynki inwentarskie IN 1.500 m3) wykwalifikowany technik pożarnictwa posiadający stosowne uprawnienia powinien sporządzić instrukcję bezpieczeństwa pożarowego (IBP).
Usytuowanie budynków z uwagi na bezpieczeństwo pożarowe
Kwestie usytuowania budynków z uwagi na bezpieczeństwo pożarowe reguluje Rozdział 7 wspomnianego rozporządzenia o Warunkach Technicznych. Określa on minimalne odległości między zewnętrznymi ścianami budynków ze względu klasę odporności ogniowej (E) jego elementów. Obliczenie właściwych odległości między budynkami jest zadaniem złożonym, w którym projektant bierze pod uwagę zarówno funkcje poszczególnych budynków, zagrożenie ludzi (ZL) oraz gęstość obciążenia ogniowego, a także właściwości materiałów i elementów budowlanych oraz zastosowanych zabezpieczeń przeciwpożarowych.
Odporność ogniowa elementów budowlanych określa czas przez, który w przypadku pożaru elementy zachowują swoje cechy użytkowe. Obejmuje ona nośność elementów oznaczoną literą R, a także zdolność zapobiegania rozprzestrzenianiu się pożaru, czyli tzw. szczelność ogniową (E) oraz izolacyjność ogniową (I). W normach oznaczana jest połączeniem litery oraz liczby minut np. 15, 20, 30, 45, 60, 90, 120, 180 i 240 i dotyczy np. konstrukcji nośnej, konstrukcji dachu, stropu, ścian zewnętrznych, ścian wewnętrznych i pokrycia dachu jak i poszczególnych elementów. Przykładowo drzwi przeciwpożarowe klasyfikuje się jako EI 30 do EI 120. Mimo, że ogólnie kwestie ochrony przeciwpożarowej są w ramach Unii Europejskiej zharmonizowane, to pomiędzy krajami występują pewne różnice w oznaczeniach materiałów. Projektanci powinni być tego świadomi i brać to pod uwagę na etapie kosztorysowania i wyboru materiałów.
Powiązanym pojęciem jest klasa reakcji na ogień materiałów lub elementów budowlanych określająca to jak łatwo ulegną one zapaleniu w razie pożaru. Oznaczana ona jest literami A1, A2, B, C, D, E lub F, gdzie A1 jest wartością najlepszą. Te oznaczenia możemy spotkać na opakowaniach lub w specyfikacjach materiałów budowlanych.
Natomiast nadrzędną kategorią, z której powinien wynikać właściwy dobór pozostałych parametrów jest klasa odporności pożarowej budynków lub ich części stanowiących odrębną strefę pożarową, które oznaczamy literami A, B, C, D, E, gdzie A stanowi klasę najwyższą. Klasy te są przypisane do podziału budynków ze względu na bezpieczeństwo pożarowe.
Podział budynków ze względu na bezpieczeństwo pożarowe
W celu zapewnienia odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa pożarowego budynki lub ich wyodrębnione strefy pożarowe , zgodnie z ich przeznaczeniem i sposobem użytkowania dzielimy na ZL, PM, IN.
Kategoria ZL oznacza zagrożenie ludzi i obejmuje następujące klasy:
- ZL – mieszkalne, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej charakteryzowane kategorią zagrożenia ludzi
- ZL I – zawierające pomieszczenia do jednoczesnego przebywania powyżej 50 osób nie będących ich stałymi użytkownikami i niebędących przede wszystkim osobami o ograniczonej zdolności poruszania się, czyli mogą w nich pojawiać się osoby niepełnosprawne, seniorzy lub dzieci, ale nie są to główni i jedyni użytkownicy tych obiektów;
- ZL II – budynki przeznaczone przede wszystkim do przebywania osób o ograniczonej zdolności poruszania się, takie jak szpitale, przedszkola, domy starców;
- ZL III – budynku użyteczności publicznej nie zaliczone do dwóch pierwszych klas (ZL I i ZL III), czyli np. zakłady pracy, szkoły, czyli takie, które przeznaczone są dla stałych użytkowników, jeśli natomiast znajdują się w nich pomieszczenia dla powyżej 50 osób, w których znajdą się osoby inne niż ich stali użytkownicy np. sala gimnastyczna w której rozgrywane są zawody sportowe, wtedy zaliczone będą do ZL I;
- ZL IV – budynki mieszkalne np. dom zwykły mieszkalny;
- ZL V – budynki zamieszkania zbiorowego niezakwalifikowane do klasy ZL I i ZL II, czyli np. hotele, akademiki;
Z kolei dla kategorii PM, czyli obejmujących budynki produkcyjne i magazynowe, kluczowym parametrem jest gęstość obciążenia ogniowego, czyli energia cieplna w MJ/m2, która może powstać przy spaleniu materiałów palnych znajdujących się na terenie tych budynków;
Oznaczenie IN jest stosowane dla budynków inwentarskich, czyli służących hodowli żywego inwentarza.
Zależnie od wysokości budynków, obiekty zaliczane do opisanych wyżej klas muszą spełniać różne klasy odporności pożarowej budynków (od A do E).
Budynki niskie (N), czyli do wysokości 12 m nad poziomem terenu lub mieszkalne do 4 kondygnacji nadziemnych powinny mieć dla klas budynków odpowiednio ZL I – B, ZL II – B, ZL III – C, ZL IV – D, ZL V – C;
Budynki średniowysokie (SW), czyli mające wysokość między 12 m a 25 m nad poziomem terenu lub mieszkalne między 4 a 9 kondygnacji nadziemnych powinny mieć ZL I – B, ZL II – B, ZL III – B, ZL IV – C, ZL V – B;
Budynki wysokie (W), czyli mające wysokość między 25 m a 55 m nad poziomem terenu lub mieszkalne o wysokości między 9 a 18 kondygnacji nadziemnych powinny mieć ZL I – B, ZL II – B, ZL III – B, ZL IV – B, ZL V – B;
Budynki wysokościowe (WW), czyli mające powyżej 55 m nad poziomem terenu powinny mieć ZL I – A, ZL II – A, ZL III – A, ZL IV – B, ZL V – A.
